مقدمه:

میوه این گیاه بزرگ با رایحه ای بسیار شدید و منحصر به فرد است و پوسته میوه از فرم تیغ داری برخوردار می باشد . میوه آن می تواند تا طول بیش از 30 سانتی متر رشد نماید در حالی که قطر میوه به بیش از 15 سانتی متر هم می رسد و وزن میوه آن بین 1 تا 3 کیلوگرم متفاوت است. شکل میوه دوکی شکل متمایل به گرد است و رنگ پوسته میوه سبز تا  قهوه ای و قسمت خوراکی درون آن به رنگ زرد کم رنگ تا قرمز می تواند باشد که به گونه آن وابسته است .

پوسته سخت بیرونی از تیغ های تیزی پوشیده  شده است .در صورتی که شکافته شود بلافاصله قسمت خوراکی نمایان می شود و بوی میوه به مشام می رسد که این بو سریع فضا را پر می کند .بوی میوه رسیده خیلی قوی و نافذ می باشد حتی وقتی که پوست میوه هم دست نخورده است این رایحه به مشام می رسد .

مغز میوه Durian بوسیله" آلفرد راسل والاس" طبیعت شناس انگلیسی به جهانیان شناسانده  شد.

و هم اکنون در انواع مراحل رسیدگی آن را می چینند و به دلیل طعم و بوی منحصر به فرد آن را در انواع کیک ها و بستنی ها و شیرینی ها و خوراکی های دیگر (بیشتر به عنوان چاشنی ) به کار می برند. دانه های آن را هم می توان در میوه بصورت پخته شده خورد .

نام Durian یک کلمه گرفته شده از زبان مالایی (زبان مالزیایی)است که به معنی میوه تیغ دار می باشد .

حدود 30 گونه شناخته شده از این گیاه وجود دارد که همگی بومی جنوب شرق آسیا هستند ولی 9 گونه از آنها خوراکی هستند.

Durio zibethinus تنها گونه خوراکی در بازار بین الملل است و دیگر گونه ها در بازار های مناطق بومی گیاه فروخته می شوند .

 

A Durio zibethinus plant, eight months old
A Durio zibethinus plant, eight months old

 

گیاه شناسی :

ارتفاع درخت Durian بین 25-50 متر می رسد که به گونه آن بستگی دارد . برگ های آن متقابل و همیشه سبز است و طول آنها بین 10-18 سانتی متر و به شکل بیضی مستطیلی (مشابه برگ انبه ) است.

گلها در دسته های 3-30 تایی با هم روی شاخه های بزرگ و کلفت ظاهر می شوند .هر گل یک کاسبرگ و 5 گلبرگ دارد.

درخت Durian در سال یک یا دو دوره گل دهی دارد که به گونه و موقعیت محلی و رقم های آن بستگی دارد . درخت Durian در سن 4 یا 5 سالگی می تواند میوه تولید نماید . میوه Durian به حالت آویزان از شاخه ها به طور مستقل قرار می گیرد. بلوغ میوه بعد از گرده افشانی حدود 3 ماه به طول می انجامد .

نه گونه خوراکی آن عبارتند از:

D. zibethinus, D. dulcis, D. grandiflorus, D. graveolens, D. kutejensis., D. lowianus, D. macrantha, D. oxleyanus and D. testudinarum

هرچند که هنوز همه گونه های آن شناسایی نشده اند .

D. zibethinus تنها گونه ای است که ارزش تجاری دارد و گیاه آن کشت می گردد تا میوه های آن به بازار های جهانی صادر گردد . این گونه در بو و طمع و اندازه میوه و دانه تنوع قابل توجهی را نشان می دهد .

گلهای Durian بزرگ و پرمانند با شهد زیاد هستند و رایحه زیاد مدهوش کننده ای را از خودشان تراوش می نمایند . گرده افشانی توسط زنبور های عسل غول پیکر و پرندگان صورت می گیرد.

Durian را می توان از طریق دانه کشت نمود ولی الان بیشتر از طرق قلمه زنی به طور گسترده کشت می گردد .

بیش از 200 رقم D. zibethinus در حال حاضر در کشور تایلند وجود دارد که رقم Chanee به علت پایداری در مقابل آفات بیشتر کشت می گردد ولی رقم های دیگری مثل  Kradum Thong, Mon Thong, and Kan Yao هم بین باغداران تایلندی رایج می باشد و بیش از 100 رقم به ثبت رسیده از این گیاه در کشور مالزی وجود دارد و تقربا در همه پوستر های مرتبط با علوم زراعت و باغبانی و توریسم گیاهی مالزی عکس این گیاه دیده می شود و فعالیت های مشابه ای هم در کشور ویتنام انجام می شود.

 

A cultivar of Durio zibethinus, Mao Shan Wang, also known as Mountain Cat King, from Malaysia
A cultivar of Durio zibethinus, Mao Shan Wang, also known as Mountain Cat King, from Malaysia

 

تاریخچه:

Durian بومی کشور های اندونزی و مالزی و برونه ای است و بحث هایی وجود دارد که بعضی ها منشا آن را کشور فیلیپین می دانند . Durian در مناطقی رشد می کند که آب و هوایی شبیه مناطق حاره دارد و اگر متوسط دمای روزانه به زیر 22 درجه سانتی گراد نزول نماید رشد آن متوقف می شود . مرکز تنوع Durian در جزیره ای در بورونه ای است که گونه های زیادی از آن را می توان آنجا پیدا نمود .

اگرچه Durian بومی کشور تایلند نیست اما این کشور اکنون بزرگترین صادر کننده Durian به بازار جهانی است . در سال 1999 برداشت  این کشور 1,400,000 تن بوده است که مقدار 111,000 تن را صادر نموده است .مالزی و اندونزی به ترتیب رقبای صادراتی تایلند در این محصول بشمار می آیند و در سال های اخیر کشور های زیادی تمایل خود را به کشت این گیاه نشان داده اند و هم اکنون به غیر از کشور های نام برده Durian در کشور های فیلیپین و کامبدیا و لائوس و ویتنام و میانمار و هند و پاکستان و سری لانکا و ایالت های فلوریدا و هاوایی و جزیره Papua New Guinea و جزیره Polynesian  و ماداگاسکار و جنوب چین و شمال استرالیا و سنگاپور  کاشته می شود.

Durian در سال 1960 به استرالیا وارد شده ولی در سال 1975 به طور گسترده برای بازار کشت آن شروع  شده است  و در حال حاضر رقم های برتر آن در استرالیا شناسایی شده و کشت می گردد .

کشور چین در حال حاضر اصلی ترین وارد کننده این میوه است و سنگاپور و تایوان و ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا به ترتیب وارد کننده های بعدی این میوه به شمار می آیند . در مناطق حاره این گیاه همانند پاپایا غیر فصلی است و میوه در طول سال در دسترس است .

Durian جز میوه های گران محسوب می گردد در آمریکا قیمت هر کیلو از میوه آن بین 8 تا 15دلار است و هم اکنون قیمت آن در تایلند به عنوان بزرگ ترین صادر کننده 100 تا 270 بات (حدود3000تا 8000تومان) است و یا در تایلند 100g  میوه خشک شده در بسته بندی 11 دلار آمریکا می باشد . این میوه تقریبا در همه سوپر مارکت های ژاپن دیده می شود و به عنوان یکی از گران ترین میوه ها محسوب می شود.این میوه در اروپا از سده 15 تا به  حال شناخته شده است که توسط Nicolo Conti به اروپا برده شد و  معرفی گردید و آلمانی ها روی این میوه کار های تحقیقاتی فراوانی انجام دادند و آن را به بازار شناساندند

Durian flesh packed for sale, with an exposed seed
Durian flesh packed for sale, with an exposed seed

 

استفاده ها:

این میوه به عنوان چاشنی در خیلی از شیرینی ها و و شکلات ها و بیسکویت ها و بستنی ها و کاپچینو و موارد دیگری که نو آوری شده استفاده می گردد و طرفداران گسترده ای در سطح جهان دارد و حتی در برخی از رستوران های جهان پلوی Durian همراه با شیر نارگیل سرو می شود. در مالزی که هم اکنون گسترده ترین استفاده ها از این میوه بخصوص برای توریست ها صورت می گیرد انواع زیادی از غذا ها با این میوه طبخ می گردد و در اختیار مشتریان قرار می گیرد به عنوان مثال Durian قرمز با پیاز و فلفل پخته می شود و به عنوان دسر میل می شود و یا سوپ Durian که در اندونزی طرفداران زیادی دارد . شما می توانید جهت اطلاعات بیشتر به صفحه انگلیسی این گیاه در دانشنامه ویکی پدیا که منبع این مطلب است مراجعه نمایید.

Durio zibethinus. Chromolithograph by Hoola Van Nooten, circa 1863
Durio zibethinus. Chromolithograph by Hoola Van Nooten, circa 1863

 

خواص دارویی:

میوه Durian از مقدار بالایی قند و ویتامین c و پتاسیم و آمینو اسید های مختلف بویژه تریپتوفان تشکیل شده و منبع خوبی از کربو هیدرات ها و پروتئین و حتی چربی ها می باشد . چربی Durian  که در غذا بکار می رود طرفداران زیادی دارد و مورد توصیه پزشکان می باشد.

اما غذاهای تهیه شده از آن به عنوان غذاهای با قند بالا و چربی بالا محسوب می شوند تا حدی که مجله Discoverچندی پیش گزارش داد "در یک حادثه  زنی که دارای بیماری کلیوی بود با مصرف مقداری زیادی Durian دچار بالا رفتن ناگهانی پتاسیم در بدن شد و فوت نمود"

در مالزی از جوشانده برگ و ریشه آن به عنوان یک تب بر قوی یاد می شود.

این گیاه در طب سنتی چینی و هندی هم جایگاه خاصی را دارا می باشد

بوی این میوه بر هر بوی دیگری در فضا غلبه می کند .

A durian stall in Singapore
A durian stall in Singapore

 

نویسنده :

شما می توانید اطمینان داشته باشید که این کاملترین مطلبی است که به زبان فارسی برای اولین بار درباره Durian در یک وبلاگ یا سایت اینترنتی قرار می گیرد چون شخصا آن را از منابع انگلیسی مرتبط ترجمه نمودم .زیرا  من تصور می کنم حال آنکه پاپایا با نیاز آب و هوایی مشابه در چابهار کشت می گردد.پس ممکن است روزی ذر ایران هم Durian کشت گردد حتی اگر بدبینانه برخورد کنیم و بگوییم نمی توان Durian را در ایران کاشت بالاخره این میوه را نیز روزی به عنوان یک میوه وارداتی در بازار شهر تان می بینید آن روز به یاد ما می افتید چون اطلاعاتی در زمینه این گیاه خواهید داشت.

 

توصیه نویسنده:

توصیه من به شما این است که اگر در هنگام مسافرت به کشور دیگری این میوه را هوس کردید و آن را خریدید آن را به هتل خود نبرید و اگر هم بردید آن را رو باز درون یخچال قرار ندهید به این دلیل که بوی این میوه آنقدر شدید است که خیلی زود شما را از کرده تان پشیمان می کند هر چند که در ابتدا بوی چندان ناخشایندی ندارد.

منابع:

http://en.wikipedia.org/wiki/Durian

http://www.durian.net

http://www.thaitastes.com/index.php?cPath=1_3

http://www.717trading.com/pastries/index.php?cPath=21&osCsid=15d71c43e96d69a5d05bd28f7d6a0fef