مقاله بررسی کاهش ضایعات بذر مصرفی گندم

چکیـده

گندم به عنوان مهمترین محصول زراعی و ماده غذایی کشور بطور متوسط 5/6 میلیون هکتار از اراضی کشور را بخود اختصاص داده و بالغ بر 5/10 میلیون تن تولید دارد. عملکرد پائین گندم در ایران در مقایسه با جهان عمدتاً بواسطه سطوح پائین نهاده ها (بویژه آب) و ضعف مدیریت زراعی است. تکیه بر افزایش عملکرد بعنوان کلیدی ترین راه حل افزایش تولید گندم، توسعه تحقیقات در       زمینه های کاهش ضایعات و ساماندهی بذر را بعنوان راهکاری مناسب طلب می نماید. بررسی منابع مختلف نشان می دهد که میزان بذر کافی و اقتصادی بطور معنی داری کمتـر از میـزان بـذری اسـت که در حال حاضـر اکثر گندمکاران کشور مصرف مـی نمایند. علت عمده این مصرف اضافی عدم اطمینانی است که زارعین از استقرار گیاه (تراکم بوته) در مزرعه دارند.به منظور بررسی تراکم بوته بر عملکرد دانه و اجزاء عملکرد ارقام مختلف گندم دو آزمایش در سال های 1380 و 1381 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) بصورت طرح کرتهای خرد شده در قالب فاکتـوریـل با چهـار تکرار به اجـرا درآمد. فاکتورها شامل 4 رقم تجارتی گندم (مهدوی، قدس، مرودشت و M75-7)، تراکم بوته در پنج سطح (200،250، 300، 350 و 400 بوته در متر مربع) و دو تیمار ضد عفونی و عدم ضد عفونی بذر پیش از کاشت بودند. نتایج تجزیه مرکب دو ساله نشان داد که با افزایش میزان بذر مصرفی (تراکم بوته) برخی مؤلفه های عملکرد گندم مثل تعداد پنجه و سنبله در متر مربع افزایش یافت، اما در مقادیر بالاتر بذر مصرفی این روند افزایش کمتری داشت. به طوری که با دو برابر کردن میزان بذر مصرفی، از 200 به 400 دانه در متر مربع، تعداد پنجه و سنبله در واحد سطح به ترتیب 21 و 5/5 درصد افزایش داشتند و در مقابل، عملکرد دانه 3/0 درصد کاهش نشان داد. در بین ارقام مورد بررسی، رقم M75-7 با افزایش بذر مصرفی در واحد سطح عملکرد دانه بیشتری تولید نمود درحالیکه، ارقام مرودشت، مهدوی و قدس بیشترین عملکرد دانه را به ترتیب در تراکم های 200، 250 و 300 عدد بذر در متر مربع داشتند. تیمار ضدعفونی بذر در مقابل عدم ضد عفونی بذر بطور نسبی عملکرد دانه بیشتری تولید نمود، اما تفاوت آنها معنی دار نبود. بـررسـی ارتبـاط اجزاء عملکرد نشـان داد که صفـات مـاده خشک (** 84/0=r)، شـاخص بـرداشـت (** 62/0=r) و تعداد سنبله بارور در واحد سطح (**50/0=r) همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه داشتند. صفات دیگر نظیر، تعداد پنجه در متر مربع، ارتفاع بوته، تعداد سنبلچه و دانه در سنبله همبستگی منفی و معنی داری با عملکرد دانه نشان دادند به نحوی که با افزایش میزان بذر مصرفی افزایش عملکرد دانه از طریق کاهش این صفات میسر نگردید. بطور کلی، اثرات متقابل میزان بذر×رقم و یکسان نبودن نتایج حاصل از سالهای مورد بررسی نشان داد که عامل نوع بذر (رقم) یا اثرات مقدار بذر مصرفی برای حداکثر بهره برداری کافی نیست. اما، چنانچه کاهش ضایعات بذر مصرفی (کاهش هزینه های تولید گندم) مورد نظر باشد تراکم 200 بذر درمتر مربع با تولید حداکثر عملکرد دانه کفایت خواهد نمود، بدیهی است حصول حداکثر محصول در شرایط محیطی و مدیریتی مناسب امکان پذیر خواهد شد.

واژه های کلیدی: کاهش ضایعات، بذر گندم، تراکم بوته، عملکرد و اجزاء عملکرد.

ادامه نوشته

تکنولوژی پرورش نشاء حصیری طویل به روش هیدروپونیک و نشاکاری آن

Raising and Transplanting Technology for Long Mat with Hydroponically Grown Rice Seedling

مقدمه:
در ژاپن بیش از 99 درصد تولید برنج به روش نشاکاری بدست می آید. بیشترین روش رایج نشاکاری استفاده از نشاء حصیری است که در بستر خاکی داخل جعبه های نشاءپرورش داده می شود(با طول58سانتی متر و عرض 28 سانتی متر و به عمق 3 سانتی متر). حمل و نقل جعبه های نشاءکار دشواری بوده و مشکلاتی را به همراه دارد که تعدادی از آن در زیر آمده است:
1- وزن یک جعبه نشاءتقریباٌ برابر 6 کیلو گرم می باشد.
2- برای هر هکتار مزرعه شالیزاری حداقل تعداد 200 تا 240 عدد جعبه نشاءنیاز می باشد.
3- در دوره ای که نشاء پرورش می یابد یعنی از زمان بذرپاشی تا مرحله نشاکاری جعبه های نشاء باید بعد از بذرپاشی از بذرپاش به انکیوباتور(تاریکخانه) ، بعد به گلخانه ، با کامیون(وانت بار) به مزرعه اصلی و سپس بر روی ماشین نشاکار جهت نشاکاری حمل می گردد.

پرورش نشاء حصیری طویل به روش هیدروپونیک جهت بهینه سازی نشاکاری برنج و صرفه جوئی نیروی کارگری طراحی شده که این نشاء دارای طول 6 متر و عرض 28 سانتی متر می باشد . در این روش نوین دوره پرورش نشاء 2 هفته بوده که در این مدت ارتفاع گیاهچه به 10 تا 15 سانتی متر خواهد رسید .
نشاء حصیری طویل ترکیبی است از ریشه های در هم پیچیده گیاه و بستری از جنس پارچه پنبه ای بدون تار و پود(نمد مانند) که مقاومت آن در حدی است که میتوان آن را لوله نموده و حمل و نقل کرد.
وزن یک رول از نشاء حصیری حدوداٌ 12 کیلو گرم است و تقریباٌ یکپنجم وزن نشاء حصیری جوانی است که به طور معمول در بستر خاک پرورش داده می شود و با طولی 6 متری برابر با 10 عدد از نشاء حصیری جعبه ای می باشد.

 

شکل 1: یک رول از نشاءحصیری که برابر با 10 عدد جعبه نشاء می باشد.

ادامه نوشته