کشاورزی مدرن

  گل :

گلهای ذزت به طور جداگانه و در روی یک بوته(تک بایه )   بصورت گل نر (سنبل)وگل ماده (مخروط) به وجود می آیند.همین تک بایه بودن یک مزیت برای متخصصان علوم اصلاح نباتات میباشد.که در کنترل گرده افشانی – در کارهای به نژادی  مطالعات را برای اصلاح گر اسان می کند.

گل نر:

که در بالای گیاه به صورت خوشه دیده می شود وسنبل می نامند البته در انتهای بعضی از ساقه های فرعی نیز سنبل به وجود می آید . این سنبلها از چند ردیف سنبلچه تشکیل شده است

سنبلچه ها به صورت دو ردیف جفتند  یکی از سنبلچه ها دارای دمگل ولی دیگری بدون بایه است(دمگل ندارد) سنبلچه ها هر کدام  دارای دو گلچه  هستند که به وسیله گلوم (بوشینه ) احاطه شده است .هر یک از گلچه ها به تنهایی ازیک  پوشش بیرونی بنام (لما ) واز یک پوشش داخلی بنام (پا لِئا ) – سه پرچم –یک مادگی که غیر فعال می باشد –و نیز از دو لودیکل یا (بالشتک) تشکیل یافته است .

لودیکلها در زمان گرده افشانی متورم می شود و موجب باز شدن لما و پا لئِا شده که این عامل باعث خارج شدن پرچمها می شود.

 تعداد دانه  گرده در هر یک از اندامهای زیر:

سنــــبل..................................>.سنبلچه ......................................> بساک

4500000                                    15000                                            2500

دانه های گرده بهطور متوسط 2یا 4 روز قبل از مادگی ازاد می شوند.

گل ماده :

که بصورت مخروطی بین غلا ف برگ و ساقه بوجود آمده وتوسط  برگهای  پوششی (اسپات یا غلاف )احاطه شده است که نقش حفاظتی را دارد . سنبلچه های مربوط به اندام ماده دارای یک گل بوده که میله ای به صورت رشته بلند بطول 40تا50 سانتیمتر وبه رنگ زرد روشن می باشد و به تعداد 300 تا 900 رشته از بین برگهای پوششی خارج می شود که تعداد رشته ها به تعداد دانه ها در سطح بلال است . که این میله ها  پس از خروج اماده دریافت گرده هستند   موقعی که ساقه ذرت به ارتفاع حدود 100 سانتیمتر رسید این کلاله ها ی ابریشم شکل نمایان می شوند.

هر سنبلچه در گل ماده از دو گلچه  ماده بارور و دیگری عقیم تشکیل شده است سنبلچه ها در هر بند ازمحور سنبله به صورت جفت جفت یافت می شوند ونیز هر سنبلچه فقط یک گلچه بارور دارد بنابراین در هر بند از محور سنبله دو عدد دانه تشکیل می شود .

اندام شنا سی

سا قه:

طول ساقه ذرت 50 تا 70 سانتیمتر وضخامت آن 1 تا 5 سانتیمتر و نیز دارای 8 % قند به صورت ایزو گلوکز میباشد که در صنایع نوشابه سازی مصرف دارد ودر صورتیکه عمل لقاح انجام نشود این میزان به 10% می رسد . 

ریشه :

ذرت دارای چهار نوع ریشه متفاوت –اولیه – ثانویه – تاجی – هوای می باشد . بعد از خروج ریشچه گیاهک ریشه های ثانویه به تعداد 3 تا 5 عدد ایجاد می گردند پس از آن ریشه های تاجی به تعداد 15 تا 20 عدد در گره پا یینی ساقه در عمق 2 تا 3 سانتیمتری سطح خاک رشد می نماید.

ریشه های هوایی از گره واقع در سطح خاک تولید شده و دارای کلروفیل هستند لذا در عمل فتوسنتز به گیاه کمک می کنند و زمانی که وارد خاک می شوند عمل ریشه های تاجی را انجام می دهند ذرت گیاهی است با ریشه ها ی سطی و عمقی چون که گسترش ریشه از سمت ساقه به اطراف در حدود یک متر است و ریشه ها به دو دسته در امده و قسمتی از ان در سطح و دسته ای دیگر در عمق 2 تا 5 متری به عمق خاک نفوذ می کند .

برگ :

برگهای ذرت دارای  پهنک و غلاف هستند . غلاف به دور ساقه می پیچد و دارای لیگول است .

تعداد برگ بستگی به زمان رسیدن دارد در ارقام زودرس تعداد انها 6 تا 8 عدد ودر ارقام دیررس به 48 عدد می رسد . تا 12 سانتیمتر پهنا و 30 تا100 سانتیمتر طول دارند .

دانه :

دانه ذرت دارای رنگهای سفید – قرمز – زرد – قهوه ای – آبی وسیاه می باشد دانه های زرد رنگ در امریکا واروپا به علت داشتن لای کاروتن مصرف بالای دارد ولی چون دانه های سفید دارای مصرف غذایی است در افریقا  استفاده می نمایند.

به نژادی ذرت :

امروزه به نژادی ذرت بر اساس روش به نژادی هیبرید است . در مرحله اول لاین های اینبرد را تهیه کرده و سپس با آمیزش لاینها با روشهای مختلف بذر هیبرید تولید شده ودر اختیار کشاورزان قرار می گیرد . به منظور جلوگیری از کاهش محصول بذر هیبرید بایستی هر سال خریداری شود

به زراعی ذرت :

مراحل رشدی ذرت بر اساس کد بین المللی تعیین شده ودر روند به زراعی مورد استفاده قرار می گیرد.

کلیات

ذرت با نام علمی Zea mays یکی از غلات گرمسیری و از خانواده گندمیان (گرامینه) متعلق به گیاهان تک لپه می‌باشد. گیاه ذرت ، تنها غله‌ای است که در کشور مکزیک و گواتمالا تکامل یافته است. ذرت پرمحصول‌ترین غله دنیا به حساب می‌آید و از لحاظ مقدار تولید ، پس از گندم و برنج قرار می‌گیرد. امروزه ذرت در تغذیه بسیاری از مردمان دنیا نقش اساسی دارد.

                                          مشخصات گیاه شناسی(تاریخچه)

ذرت گیاه تک لپه‌ای ساقه بلندی است. برگهای آن بطور متناوب و به صورت افتاده در دو طرف ساقه قرار گرفته‌اند. زاویه بین برگ و ساقه ، 90 درجه می‌باشد. در اوایل رشد گیاه ، بعضی از یاخته‌های موجود در بخش بالایی ساقه اصلی ذرت از شاخه‌های فرعی متمایز می‌شود. در انتهای این شاخه‌ها ، عضوی به نام بلال بوجود می‌آید که در واقع ، گل ماده گیاه ذرت است .

این شاخه‌ها ، میان گره‌های بسیار کوتاهی دارند که از این گره‌ها ، برگهای تغییر شکل یافته‌ای بوجود می‌آید که هم دیگر و بلال را می‌پوشانند. بیرونی‌ترین این برگها ، برگی است کامل که غلاف ، زبانک ، گوشواره و پهنک دارد. اما برگهای زیرین غیر کاملند. موقعی که ارتفاع ساقه ذرت به 80 تا 120 سانتیمتر رسید، کلاله‌های ابریشم مانند یا کاکل ذرت به تعداد دانه‌های ذرت موجود در بلال ، نمایان می‌شوند.

انواع ذرت

ذرت بو داده

نوعی ذرت است که احتمالا بر اثر موتاسیون بوجود آمده است. پریکارپ آن نازک است که این صفت برای تولید ذرت شیرین با پوست لطیف مناسب است. در این نوع ذرت ، لایه ضخیمی از آندوسپرم سخت ، آندوسپرم نشاسته‌ای را دربرگرفته است. دانه‌های نشاسته آندوسپرم این نوع ذرت نسبت به انواع دیگر ، رطوبت بیشتری دارند

بخار آب حاصل شده درون دانه نمی‌تواند به راحتی از لایه بیرونی سخت آندوسپرم خارج شود. به ناچار فشار زیادی به این لایه وارد می‌آورد و دانه را منفجر نموده و دانه پف می‌کند. این ذرت معمولا برای تهیه پاپ کورن یا ذرت بو داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بهترین میزان رطوبت دانه برای حداکثر پف کردن، 14 درصد می‌باشد.

ذرت سخت

تمام آندوسپرم این نوع ذرت که در مرکز دانه می‌باشد، با لایه سختی از آندوسپرم پوشیده شده است. دانه‌های رسیده این نوع ذرت ، گرد ، صاف و کهربایی هستند. دوره رشد آنها هم 80 تا 100 روز است. بلالهای بدست آمده باریک بوده و تقریبا 8 ردیف دانه دارد.

ذرت دندان اسبی

این نوع ذرت دارای مخلوطی از نشاسته نرم و سخت می‌باشد. آن قسمت آندوسپرم که دارای نشاسته سخت است، پروتئین بیشتری دارد. این نوع ذرت معمولا در نواحی ذرت خیز ایالات متحده آمریکا به عمل می‌آید. بلال ذرت دندان اسبی نسبتا بزرگ بوده و 16 تا 30 ردیف دانه دارد. از خصوصیات ظاهری دانه آن، می‌توان به وجود نقطه‌ای فرو رفته در طرف تاج دانه اشاره نمود که به دلیل خشک شدن آندوسپرم نشاسته‌ای بوجود می‌آید.

ذرت نرم یا آردی

بخش عمده آندوسپرم این نوع ذرت ، نشاسته است. تنها لایه نازکی از آندوسپرم سخت این نشاسته را دربرمی‌گیرد. دانه‌های آن بر خلاف نوع دندان اسبی فرو رفتگی ندارد. این ذرت تنها به دلیل این که به رنگهای مختلف یافت می‌شود، برای تزئین غذاها از آن استفاده می‌شود. همچنین چون آندوسپرم آن نرم است، می‌توان به همان شکل و بدون خرد و له کردن آن ، در تغذیه دام بکار برده شود.

ذرت شیرین

آندوسپرم این نوع ذرت شیرین ، قندی و براق بوده و برخلاف آندوسپرم ذرتهای دیگر ، حالت نشاسته‌ای ندارد. پریکارپ آن نازک بوده که در زمان رسیدن دانه ، مواد قندی آن به نشاسته و سپس به دکسترین تبدیل می‌شود. ذرت شیرین انواع مختلفی دارد که به صورت تازه ، کنسرو شده و منجمد مورد مصرف قرار می‌گیرد.

ذرت مومی

آندوسپرم ذرت مومی ظاهرا به شکل موم می‌باشد. برخلاف ذرتهای دیگر که نشاسته آندوسپرم آنها 71 تا 72 درصد آمیلوپکتین و 28 تا 29 درصد آمیلوز دارد، آندوسپرم ذرت مومی تماما از آمیلوپکتین تشکیل شده که حالت چسبنده‌ای دارد و نرم هم هست. ذرت مومی جدا از مصرف خوراکی ، در صنایع چسب‌سازی هم استفاده می‌شود.  

شرایط لازم برای رشد گیاه

دما

ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمی‌تواند آب و هوای بسیار گرم را تحمل کند. مناسب‌ترین محیط برای کشت آن ، ناحیه‌ای است که دمای آن دست کم به مدت 3 تا 4 ماه متوالی ، 21 تا 32 درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسط تابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از 18 درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستان کمتر از 13 درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود.

آب

معمولا در مراحل گسترش برگها ، گرده افشانی و تشکیل دانه که اغلب در ماههای گرم تابستان صورت می‌پذیرد، گیاه ذرت به آب زیادی نیاز دارد. تعداد دفعات آبیاری تحت تأثیر خاک ، آب و هوا و... قرار دارد که بین 2 تا 15 بار متغیر است. زراعت ذرت در مناطقی که بارندگی سالیانه 250 تا 2500 میلیمتر دارند به صورت دیم هم امکان‌پذیر می‌باشد.

 خاک

میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسط بیشتر است. ذرت نسبت به کمبود اکسیژن که ناشی از رطوبت یا وجود لایه‌های فشرده زیرزمینی می‌باشد، بسیار حساس است. همچنین ذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود 5.5 تا 8 هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن 6 می‌باشد. PH کمتر از 6 معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش می‌دهد.

-زمان کاشت ذرت

بهترین زمان برای کاشت ذرت ، زمانی است که دمای خاک در عمق 7 تا 8 سانتیمتری به مدت 3 تا 4 روز متوالی در فصل بهار ، تقریبا 13 درجه سانتیگراد باشد. اگر کشاورز قادر نیست که دمای خاک را اندازه‌گیری نماید، می‌تواند از میانگین دمای هوا در ساعت 7 صبح و 12 ظهر استفاده کند.

کود

کود شیمیایی ، بویژه کودهایی که دارای نیتروژن ، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد و همچنین ، منگنز، آهن، روی و مولیبدن باشند برای بالا بردن سطح تولید ذرت بسیار ضروری هستند. مناسب‌ترین زمان برای استفاده از کود ، در بهار و قبل از بذرکاری یا هم زمان با آن است. بهترین روش برای ریختن کود ، به فاصله 5 سانتی از بذر و به عمق 3 تا 5 سانتی متری از بذر می‌باشد.

آفات و بیماریهای ذرت

از بیماریهای مهم گیاه ذرت ، سیاهک ذرت و سیاهک خوشه ذرت می‌باشد. عامل این دو بیماری به ترتیب ، U.maydis و Sphacelotheca reiliana می‌باشند. بیماری سیاهک معمولی ، برگها و ساقه‌ها را آلوده نموده و سیاهک بلال ذرت ، گل ماده یا بلال را آلوده نموده و توده‌ای از اسپورهای قارچ را جانشین بافتهای سالم گیاه می‌کند. بیماریهای عمده برگ ذرت عبارتند از: زنگ برگ و پژمردگی باکتریایی ، پوسیدگی دانه ، خوشه ، ریشه و ساقه هم از بیماریهای قارچی هستند که بندرت دیده می‌شوند. ضدعفونی نمودن بذر ذرت با تیزام ، ارتوساید و ارازان در کنترل این بیماریها مفیدند.

برداشت محصول

برای برداشت محصول ، رطوبت دانه باید بین 20 تا 25 درصد باشد. اگر قرار باشد که

محصول برداشت شده را مورد مصرف دام قرار دهند، ذرت را می‌توان با رطوبت 25 تا 28 درصد هم برداشت کرد. امروزه برداشت بلال را با دستگاههای بلال چین و همچنین جدا نمودن دانه‌های ذرت را از بلال ، با دستگاه دانه کن انجام می‌دهند. دستگاه بلال چین ، بلالها را از بوته می‌چیند و غلافهای آن را جدا می‌کند. دستگاه دانه کن هم دانه‌های ذرت را از بلال جدا می‌نماید. برای انبار کردن دانه‌های بلال ، باید رطوبت آنها را به 17 درصد رساند. دمای انبار نباید بیش از 10 درجه سانتیگراد باشد. البته دانه‌های با رطوبت بیش از 17 درصد را می‌توان در دماهای بالاتر هم نگهداری نمود.

موارد استفاده از ذرت 

دانه ذرت به رنگ سفید ، زرد یا مخلوطی از این دو یافت می‌شود. خوراکهایی که با ذرت سفید تهیه می‌شوند، معمولا مرغوب‌ترند. دانه ذرت دارای سه بخش آندوسپرم ، گیاهک و پریکارپ است. پروتئین موجود در دانه به عوامل مختلفی از جمله محیط ، نوع گیاه و شرایط کشت و زراعت بستگی دارد و بین 8 تا 15 درصد متغیر است. پروتئین عمده ذرت زئین می‌باشد نقش مهمی در تغذیه انسان ایفا می کنند.

میزان روغن دانه ذرت ، 4 درصد بوده که بیشتر در گیاهک قرار دارد. از گیاه ذرت استفاده‌های مختلفی می‌کنند. از آسیاب نمودن دانه ذرت ، آرد ذرت تهیه می کنند که خود در تهیه غذاهای مختلف بکار می‌رود. از ساقه و برگهای ذرت در صنایع کاغذ و مقوا سازی و همچنین تولید کاغذ دیواری استفاده می‌کنند. از آرد ذرت در تولید چسب ، صابون و از نشاسته آن در صنایع رنگرزی ، داروسازی ، مرکب سازی و پلاستیک سازی استفاده می‌نمایند.     

خواص درمانی

ذرت كه بفارسي بلال نيز ناميده مي شود گياهي است يكساله و يك پايه داراي ساقه اي راست كه ارتفاع آن تا چهارمتر مي رسد.

ذرت گياه بومي آمريكاي مركزي و مكزيك است و از آنجا به نقاط ديگر دنيا راه يافته است .

برگهاي ذرت متناوب و دراز مي باشد . گلهاي نر ذرت بصورت خوشه اي بوده كه مركب از سنبل هاي قرمز روشن مي باشد . گلهاي ماده آن از 2تا 4 گل تشكيل شده در كنار برگ هاي ذرت قرار درد .

غشايي كه روي بلال را مي پوشاند سبز رنگ و مانند برگ مي باشد . دانه هاي كروي شكل ذرت در اطراف محور مركزي بلال قرار گرفته اند . اين دانه ها برنگ زرد يا قهو ه اي مي باشند .

تركيبات شيميايي:

رنگ زرد ذرت مربوط به موادي به نام زئين Zeine و زيازانتين Zeaxanthine مي باشد .

در صد گرم دانه ذرت خام مواد زير موجود است :

انرژي                       350 كالري

آب                           13 گرم 

پروتئين                     9 گرم

چربي                      4 گرم

مواد نشاسته اي       72 گرم

كلسيم                    22 ميلي گرم

سديم                     1 ميلي گرم

پتاسيم                   285 ميلي گرم

فسفر                     265 ميلي گرم

آهن                       2 ميلي گرم

ويتامين آ                 490 واحد

ويتامين ب 1           0/4 ميلي گرم

ويتامين ب 2            0/12 ميلي گرم

ويتامين ب 3            2/2 ميلي گرم

ارسنيك                  30 ميلي گرم

كاكل ذرت داراي مواد معدني مختلف و املاح پتاسيم و كلسيم مي باشد .

در صد گرم كاكل ذرت مواد زير موجود است :

گوگرد                        2/8 ميلي گرم

كلر                          3/6 ميلي گرم

فسفر                     5/2 ميلي گرم

سيليسيم               4 گرم

آهن                       0/06 ميلي گرم

كلسيم                   1/7 ميلي گرم

منيزيم                    1/4 ميلي گرم

سديم                   0/2 ميلي گرم

پتاسيم                 26/5 ميلي گرم

همانطور كه در جدول بالا مشاهده مي شود كاكل ذرت داراي مقدر زيادي پتاسيم است وبعلت وجود اين ماده معدني است كه كاكل ذرت ادرار آور است

 ذرت داراي ارزش غذايي فراواني است در آن بعلت نداشتن گلوتن (ماده چسب گندم) قابليت تهيه نان را ندارد . بنابراين براي تهيه نان ذرت در آنرا با در ساير غلات مخلوط مي كنند .

ذرت از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است "

1)پماد ذرت خشك كننده زخم ها مي باشد .

2)ذرت غذاي خوبي براي پيشگيري سرطان است.

3)استفاده مداوم از ذرت از كرم خوردگي دندان جلوگيري مي كند .

4)روغن ذرت كلسترول خون را پائين مي آرود .

5)روغن ذرت براي درمان اگزما و بيماريهاي پوستي مفيد است.

خواص درماني كاكل ذرت

 كاكل ذرت را قبل از رسيدن كامل ميوه يعني قبل از پژمدره شدن مي چينند و بسرعت خشك مي كنند . كاكل ذرت بعد از خشك شدن رنگ قهوه اي پيدا مي كند .

براي درست كردن دم كرده كاكل ذرت ،‌مقدر 30 گرم از آنرا در يك ليتر آب جوش ريخته و به مدت پنج دقيقه دم مي كنند .

1-دم كرده كاكل ذرت ادرار آور است و آرام كننده دستگاه ادراري است .

2-درد و ناراحتي هاي دستگاه ادراري را تسكين مي دهد .

3-سنگ مثانه ،‌التهاب ،‌ورم مثانه و درد مثانه را از بين مي برد .

4-كاكل ذرت بطور كلي دستگاه ادراري را تميز مي كند .

بغير از كاكل ذرت از برگ و ريشه وساقه بلال نيز استفاده طبي بعمل ميآيد .

1)جوشانده ساقه وسط بلال خونريزي از بيني را بند مي آرود.

2)براي دفع سنگ مثانه از جوشانده برگهاي بلال استفاده كنيد .

3)جوشانده ريشه ذرت براي سوزش مجاري ادراري مفيد است .

4)جوشانده وسط بلال درد شكم و معده را از بين مي برد .

5)در قديم براي معالجه سوزاك از جوشانده ساقه بلال استفاده مي كردند .